Слаба социјална активност, осаменост

Осаменоста, недостатокот на социјални активности, недоволното време за дружење бавно и незабележливо влијаат на функционирањето на мозокот.

– Вообичаено е во нашата култура да имаме се помалку директни социјални контакти. Луѓето се поврзани со социјални мрежи, телефони кои не се секогаш способни да обезбедат доволно здрава и квалитетна комуникација – вели д-р Залди Тан, од Програмата за меморија и здраво стареење во Cedars-Sinai.

Секој пат кога ќе запознаеме нова личност, создаваме нова врска во мозокот. Директниот контакт со други луѓе генерално го подобрува расположението и на тој начин ги зајакнува функциите на мозокот. Депресивната состојба, кога лицето избегнува каква било форма на социјален контакт, е еден од факторите на ризик за деменција.

Најголема придобивка е од директен контакт со други луѓе, но доколку нема такви можности, добро е и дружењето преку Интернет, вели неврологот д-р Глен Фини од Американската академија за неврологија.

– Некои луѓе се физички изолирани од пријателите и семејството, а во тој случај контактот преку социјалните мрежи може да биде корисен – додава д-р Фини.

Напуштање на учењето

Забрзаното стареење на мозокот се спречува со постојано учење на нови вештини. Без разлика колку години имаме, никогаш не е доцна да научиме нешто. Важно е мозокот секогаш да создава нови нервни врски, или синапси.

Најлесен начин да се саботира мозокот и да се забрза процесот на стареење на мозокот е да се откажете од учењето. Никогаш не е доцна да научиме да свириме инструмент, да ги совладаме чекорите на танцот што го сакаме или странскиот јазик.

Хроничен стрес

Стресот е неизбежен дел од животот. Организмот обично брзо се опоравува од секојдневниот стрес, проблемот е кога стресот станува хроничен и кога телото ќе се навикне на одреден степен на напнатост која не ја ни забележуваме, вели психијатарот д-р Елиса Епел од Универзитетот во Калифорнија.

Важно е да бидеме свесни за овој тип на стрес, да реагираме доколку сме напнати и покрај тоа што стресната ситуација поминала. Од друга страна, краткотрајниот акутен стрес може да ни помогне полесно да се ослободиме од хроничниот стрес. Туширањето со ладна вода, физичката активност со висок интензитет може да биде корисно. Редовното спиење и одмор се неопходни.

– Невроните се обновуваат во состојба на одмор и при длабок сон и на тој начин се забавува стареењето на мозокот – вели д-р Епел.

Неправилна исхрана

Многу обврски во текот на денот не секогаш ни даваат можност да готвиме оброци, па често посегнуваме по брза храна. Понекогаш е можно да се јаде брз оброк, но индустриската храна во длабоко масло, со многу заситени масти, сол и шеќер, не смее да стане секојдневен дел од нашата исхрана.

Брзата храна е идентификувана во многу студии како еден од факторите што може да го зголеми ризикот од деменција. Нездравата храна може да предизвика тивко воспаление и да влијае на забрзаното стареење на мозокот. Од друга страна, диетата базирана на омега-3 масни киселини со многу овошје, зеленчук, мешунки, јаткасти плодови и риба може да влијае на подобар проток на крв во мозокот и да ги подобри когнитивните способности.

Неквалитетен сон

Лошиот квалитет на сон, нарушен од постојаното будење во текот на ноќта и покрај тоа што поминавме 8 часа во кревет, не тера да се разбудиме следното утро со силно чувство на замор. Експертите тврдат дека квалитетот и квантитетот на сонот се од клучно значење за здравјето на мозокот.

Сите имаме бета – амилоид протеин во мозокот, кој во нормални услови се „исчистува“ без таложење. Меѓутоа, можно е под одредени услови овој протеин да добива некои други форми, така што бета-амилоидот се депонира во плаките помеѓу клетките и со текот на времето когнитивните функции се намалуваат и се развива Алцхајмерова болест. За време на спиењето, бета-амилоидот се „брише“, но доколку сонот е премногу краток или со слаб квалитет, овој процес на „бришење“ се прекинува. На човекот му станува сè потешко да се концентрира или да запомни некоја информација, мозокот брзо старее и се создаваат услови за развој на деменција.

Експертите нагласуваат дека затоа е важно да спиете доволно, да избегнувате алкохолни пијалоци, да го минимизирате внесот на течности пред спиење и да избегнувате седативи.

Слаба физичка активност

Физичките вежби, особено кардиоваскуларните активности, можат да ни обезбедат добра физичка форма на телото и да го забават стареењето на мозокот. Физичката активност мора да стане составен дел од животот. Редовното пешачење на долги релации може да има многу корисен ефект врз кардиоваскуларниот систем и мозокот.

Важно е активноста да биде секојдневна, експертите нагласуваат дека е подобро да се биде физички активен секој ден најмалку 30 минути, отколку еднаш неделно да се креваат тегови по еден час во теретана. Секојдневната физичка активност го намалува стресот и го зголемува протокот на крв и хранливи материи во мозокот.