Различни видови на почит и нивната улога во меѓучовечките односи
Почитта во неколкуте облици е неопходна за одржување на здрави меѓучовечки односи, велат психолозите. Иако е јасно дека здравите врски се засноваат на меѓусебно почитување, понекогаш е тешко да се одреди точно што значи тоа бидејќи „почитта“ е делумно недостижна затоа што терминот може да означи неколку различни психолошки ставови (или корелативни однесувања). Во секој случај, важно е да се оддаде почит, но и да се заслужи, односно ако сакаш да те почитуваат – почитувај ги другите.
Почитта се покажува на различни начини
Взаемното почитување е од суштинско значење за односите меѓу луѓето, било да се тоа романтични или деловни односи. Кога има почит меѓу луѓето – сите видови на односи напредуваат, а кога нема почит, работите стагнираат и „пропаста“ е неизбежна. И покрај тоа што знаеме колку е важно взаемното почитување за спречување на односите да станат малигни, повеќето од нас веројатно не можеле веднаш да артикулираат што подразбираме под почит. И за работите да бидат уште покомплицирани, психолозите нè потсетуваат дека има повеќе од еден вид почит што влијае на здравјето на врската (или недостатокот). Ова води до интригантно прашање – дали сите врски (романтични или деловни) бараат ист вид на почит?
Какви видови на почит постојат?
„Кантовска почит“ им се должи подеднакво на сите луѓе
Односите меѓу луѓето, без разлика дали се романтични или деловни, не бараат секогаш иста почит. Постои еден вид почит што се покажува кон сите луѓе, без разлика на нивните достигнувања, способности и квалитети. Ако намерно или ненамерно повредите друго лице, го прекршувате неговото право на ваква почит, таканаречената кантијанска почит, која во оваа смисла датира од 18 век, од филозофот Имануел Кант. Во своите дела за моралот, Кант тврди дека основната морална максима е дека на сите луѓе им се должи еднаква почит врз основа на нивната заедничка човечност, без оглед на нивните достигнувања, способности и квалитети. Во оваа прилика психолозите го наведуваат примерот на семејното насилство, кое изразува целосен недостаток на кантијанска почит, а со тоа потпаѓа во форма на дехуманизација.
Почитувањето како длабоко восхит
Друг облик на почит, кој е клучен за спречување на врските да станат токсични, е почитта во смисла на длабоко восхитување, кога чувствуваме голема почит кон некоја личност. Оваа форма на почит може да се пренесе со реченицата – „Ја почитувам поради нејзината непоколеблива посветеност во борбата против економската нееднаквост“.
Почитувањето како учтивост или човечност
Друг тип на почит што е суштински за одржување на меѓучовечките односи е почитта во смисла на учтивост или човечност. Оваа форма на почит може да се пренесе со реченица како што е – „Секогаш се трудам да покажам почит кон другите, на пример, велам „благодарам“, „те молам“ и држете ја вратата“.
Стравопочит
Страхопочитта е еден вид длабока почит, но со примеси на страв, и вистински страв кон свето место или кон важен или постар човек. Овој вид на почит секогаш вклучува елемент на претпазливост или страв. Многу луѓе сакаат и очекуваат стравопочит од другите. И лесно е да се стигне до таму. Треба само да станете моќни. Таа моќ денес може да се изрази преку повеќе аспекти. На пример, човек може да биде на позиција на моќ поради неговата социјална положба. Денес тоа најчесто се гледа на примерот на нечиј претпоставен – директор, шеф, министер, претседател, премиер… сето тоа деновиве се позиции кои ги тераат луѓето да се плашат од таквите личности и да гледаат на нив со стравопочит. И, се разбира, парите даваат најголема моќ.
