Две нови студии кои се спроведуваат на Меѓународната вселенска станица треба да им помогнат на астронаутите и луѓето на Земјата да добијат подобар ноќен одмор.
„Дали некој ви рекол да не го користите телефонот пред да одите во кревет? Ова се должи на фактот дека сината светлина влијае на вашиот деноноќен ритам, на вашата природна реакција на промените на дневната светлина“, се вели во објавата објавена на профилот на социјалната мрежа X на ESA.
Астронаутот на Европската вселенска агенција Андреас Могенсен моментално спроведува истражување за спиење на ISS, а неговата мисија, наречена Huginn, всушност се состои од две студии насочени кон подобро разбирање на деноноќното осветлување и спиењето во орбитата.
„Астронаутите на ISS прават целосен круг околу Земјата на секои 90 минути и доживуваат 16 изгрејсонца и зајдисонца секој ден. Поради оваа „неземна“ рутина, астронаутите можат да се борат да најдат природен дневен ритам во вселената. ISS ја следи временската зона GMT, што помага да се одржи конзистентен распоред, заедно со редовните рутини за будење и пред спиење“, се вели во соопштението на ESA.
Деноноќниот ритам се физички, ментални и бихејвиорални природни процеси кои следат 24-часовен циклус и реагираат првенствено на светлина и темнина. Тие влијаат на повеќето живи суштества, вклучувајќи ги животните, растенијата и микробите.
Во вселената, овие ритми се искривени, што значи дека астронаутите може да страдаат од несоница и несоодветен и нарушен сон. За да ги избегне овие последици, Могенсен користи специјално светло, развиено од данската компанија SADA Space Architects. Системот се состои од специјална светилка дизајнирана да го поддржува деноноќниот ритам на астронаутите во вселената.
Навечер, кога Могенсен сака да спие, светлината станува црвена, исто како зајдисонце, додека наутро станува сина, симулирајќи изгрејсонце во ведар ден.
За студијата поврзана со спиењето во орбитата, Могенсен користи и мерна направа поставена во увото, која го следи електроенцефалограмот (ЕЕГ) на неговиот мозок. Пронајдокот е дело на истражувачите од Универзитетот Архус во Данска и им овозможува да ја проценат неговата мозочна активност во текот на ноќта.
Истражувачите на овие две студии работат заедно за да соберат што е можно повеќе податоци и подобро да го разберат спиењето во вселената, но и на Земјата. Резултатите се особено релевантни за денес, бидејќи истражувањата покажуваат дека климатските промени исто така го нарушуваат нашиот режим на спиење.
Истражувањето од 2022 година покажа дека поради глобалното затоплување, човештвото го губи суштинскиот сон и дека ефектот е полош кај луѓето од земјите во развој.
„Нашите резултати покажуваат дека спиењето, клучен реставративен процес кој е дел од човековото здравје и продуктивност, може да биде деградиран од потоплите температури. Низ сите сезони, демографијата и климатските контексти, потоплите надворешни температури постојано го нарушуваат сонот, а количината на губење на сон постепено се зголемува како што се зголемуваат температурите“, вели водечкиот автор на студијата Келтон Минор.
Иако студиите на ESA не ги земаат предвид потоплите температури, резултатите би можеле да понудат совети и предлози за подобар сон или начини за борба против губењето на сонот предизвикано од потоплата клима. Бидејќи студиите се спроведуваат во екстремни вселенски услови, тие може да понудат решенија за лишување од сон предизвикано од екстремни временски услови.